هدلایت های زیادی در بازار وجود دارند و تصمیم گیری در مورد انتخاب آن ها بسیار سخت است یکی از موارد انتخابی لومن هدلایت می باشد.با نگاه به بسته بندی هدلایت به اعداد 4000 لومن یا 5000 یا 8000 یا 10000 و اخیرا اعداد نامتعارفی چون 36000 یا 72000 و … هم دیده می شود.
تفاوت واحد روشنایی (لومن) با واحد توان (وات) چیست؟
در بررسی صوت و دیگر انرژی ها از واحد توان به وفور استفاده می کنیم ، اما در تحلیل روشنایی این واحد به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.علت این است که چشم بشر ، برخلاف دیگر حس کننده ها ، یک رفتار کاملا غیر خطی نسبت به شدت نور نشان می دهد،لذا ما در تحلیل شدت روشنایی ، به جای بررسی توان خروجی منبع نور ، مقداری روشنایی قابل رویت بوسیله چشم انسان را (به صورت حدودی) مد نظر قرار می دهیم.
برای اینکه حقیقت را درک کنیم بایستی ابتدا بفهمیم لومن چیست؟
شار نوری (لومن) به میزان نوری که از یک منبع روشنایی در تمام جهات فضا، در واحد زمان ساطع می شود می گویند. شار نوری را با نماد ” Φ ” نشان می دهند. واحد شار نوری، لومن است که با ” Lm ” نشان داده می شود. هر چه شار نوری یک منبع روشنایی بیشتر باشد؛ یعنی آن منبع روشنایی پرنور تر است. پس لومن واحدی برای اندازه گیری نور می باشد و شامل تمامی نور ساطع شده مرئی از یک منبع نوری می باشد. برای اندازه گیری لومن لامپ از یک ابزار مخصوص به نام integrated sphere که اصطلاحا کره جمع کننده (کره اولبریخت) نیز نامیده می شود استفاده می شود. لامپ داخل کره قرار گرفته و نور آن به طور یکنواخت در تمامی قسمت های کره پراکنده می شود. در این روش تمامی نور لامپ بدون تداخل نورهای خارجی در کره موجود بوده و توسط ابزارهای اندازه گیری دقیق مقدار شار نوری لامپ محاسبه می شود.
حال بپردازیم به اینکه اعداد ارائه شده توسط تولید کنندگان چقدر واقعی است
به فرض آن که تولید کننده لومن محاسبه شده صحیحی ارائه دهد که برای تولید کنندگان چینی چنین موردی بعید به نظر می رسد توان محاسبه شده به صورت زیر به دست می آید. به طور تئوری یک لامپ led از نوع csp با توان یک وات می تواند 130 لومن نور ایجاد کند.
به طور مثال اگر یک چیپ led شامل 24 تراشه led یک واتی باشد در این صورت طبق محاسبات 3120 لومن شار نوری ایجاد می کند. تا اینجای کار حداکثر لومن واقعی از نظر تئوری با ضرب توان مصرفی لامپ در 130 به دست می آید ولی چنین چیزی فقط در شرایط ایده آل است و در شرایط کار معمول led که کنار هم و در محفظه لامپ قرار گرفته اند ایجاد چنین شار نوری باعث سوختن سریع لامپ خواهد شد. آن چه در این محاسبه در نظر گرفته نشده تاثیر حرارت بر لومن لامپ led است.اگر یک لامپ led که با جریان 700 میلی آمپر روشن شده باشد در دمای 25 درجه سانتیگراد 296 لومن و در دمای 80 درجه سانتیگراد 260 لومن روشنایی ایجاد می کند. به عبارتی در شرایط جریان ثابت هر چه لامپ led هدلایت گرم تر می شود لومن آن کاهش می یابد.
در شرایط معمول استفاده از هدلایت موارد زیادی در حداکثر لومن لامپ موثر می باشند که گاها لومن واقعی را تا یک سوم لومن محاسبه شده کاهش می دهند. آن چه در این قضیه مسلم است اینکه تمامی توان اعمال شده به هدلایت صرف تولید نور نمی شود و مانند بسیاری درگیر از وسایل برقی و الکترونیکی بخشی از توان ورودی به هدلایت به صورت حرارت دفع می گردد.قبل از روشن شدن هدلایت دمای آن با دمای محیط یکسان بوده و بلافاصله پس از روشن شدن بالا می رود . معمولا بین پنج تا پانزده دقیقه طول می کشد تا هدلایت به تعادل حرارتی ناشی از مصرف خود و هیت سینک و فن برسد.طی این مدت لومن هدلایت کاهش چشمگیری پیدا می کند. تولید کندگان چیپ هدلایت همواره سعی بر آن دارند تا این اختلاف لومن بین حالت سرد و گرم را به حداقل ممکن برساننند ولی هیچ گاه به صفر نخواهد رسید.
برخی تولید کنندگان از مدارهای محافظ اضافه دما در محصولات خود استفاده می کنند که با تشخیص افزایش دما مقدار جریان اعمال شده به هدلایت را کاهش می دهند و در نتیجه دمای هدلایت را به تعادل باز می گردانند ولی در بیشتر هدلایتهای ارزان چنین مداری موجود نبوده که باعث می شد دوام آن ها بسیار پایین آمده و به زودی بسوزند.
چرا تولید کنندگان در مورد لومن هدلایت دروغ می گویند؟
تقریبا اکثر هدلایت های led در چین ساخته می شوند که قانونی برای نوشته های روی جعبه ندارد و تولید کننده هر آن چه بخواهد بدون بازپرسی می نویسد و در اینجا مسابقه برای فروش لومن بیشتر است. کسی که بالاترین لومن را بنویسد برنده مسابقه است.
ولی حقیقت امر این است که آن چه تولید کنندگان بر آن تاکیدی ندارند مهم تر از آن چه روی محصول نوشته می شود است. الگوی پرتو هدلایت. کیفیت و مقادیر رنگ به خصوص بخش آبی نور که در led ها نوک تیز است و خروجی نور قابل استفاده و…. موارد بسیاری است که هیچ گاه در تبلیغات شرکت ها بیان نمی گردد.
